جرمشان بی‌گناهی است اما ناگزیرند حبس بکشند. زنان تنها زندانیان زندان زنان نیستند، اگر گذرت به بندهای زنان زندان بیفتد پشت میله‌های سرد زندان را نگاه کنی کودکانی نظرت را جلب می‌کنند که کودکی‌هایشان در پشت میله‌های سرد و سخت و پشت میله‌های سرد زندان را نگاه کنی کودکانی نظرت را جلب می‌کنند که کودکی‌هایشان در پشت میله‌های سرد و سخت زندان در حال سپری شدن است. بچه‌هایی که تصورشان از دنیا راهرویی تاریک و طولانی با اتاقک‌هایی است که به‌وسیله میله‌های آهنی از هم جدا شده‌اند؛
جر حیاطی بی‌روح که هر از گاه روزنه‌ای می‌شود به دنیای پیرامونی که هیچ تصویری از آن ندارند و چهره‌های عبوسی که روزگار و دست تقدیر و شاید یک لحظه غفلت و یک انتخاب نادرست آنها را به پشت میله‌های زندان کشانده است. زندان زنان قصه پرغصه مادرانی و فرزندانی است که دنیا چندان با آنان مهربان نبوده و کسی از آنها حمایت نکرده است. آن‌طور که معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری می‌گوید در حال حاضر ۲۵۰ زن به دلیل جرائم غیرعمد مالی در زندان‌های کشور هستند. میانگین سنی زنان زندانی بین ۱۷ تا ۳۷ سال است یعنی در طلایی‌ترین سال‌های عمرشان هستند. اگرچه گاهی اوقات افرادی تا سنین ۶۵ سال هم در میان آنان دیده می‌شوند.
به گزارش خبرگزاری هرانا به نقل از جوان آنلاین، بیشترین علت حبس زندانیان زن جرائم غیرعمد مربوط به صدور چک است، این دسته از بدهکاران مالی که بابت صدور چک و در بسیاری موارد به دلیل ضمانت از دوستان، بستگان و متأسفانه همسران با ضمانت از طریق برگه‌های بانکی روانه زندان شده‌اند و طبق آمار، ۹۰ درصد زندانیان زن جرائم غیرعمد هیچ سابقه کیفری نداشته و اغلب این مددجویان زن برای اولین بار است که روانه زندان شده‌اند. در بین پرونده‌های ستاد دیه، پرونده‌هایی وجود داشت که زنان زندانی به دلیل مبالغ ناچیز گاهی تا دو ماه در حبس بودند، البته زندانی شدن به دلیل مسائل اقتصادی، صدور چک و ضمانت تنها معطوف به قشر خاصی نمی‌شود و در بین زنان زندانی در سال‌های اخیر از چهره‌های معروف تلویزیونی تا دندانپزشک باسابقه هم وجود داشت.
در سال‌های اخیر، حبس به دلیل ضمانت رشد داشته و بسیاری از زنان زندانی به دلیل ضمانت به خاطر اعتماد نابجا به بستگان و همسایه‌ها و همکاران خود روانه زندان شدند. موارد زیادی به‌ویژه در سال‌های اخیر داشتیم که بابت ضمانت از نزدیکان نسبی خودشان محکوم به زندان شدند.
کودکانی که زندگی‌شان در چهاردیواری زندان خلاصه می‌شوند
اطهره نژادی معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی معاونت امور زنان و خانواده درباره وضعیت زندان زنان تأکید می‌کند: “بر اساس بازدیدهایی که از زندان‌های کشور داشتیم وضعیت زنان را مناسب ندیدیم. متأسفانه مادران با جرائم غیرعمد و فرزندان خردسال آنها در زندان به سر می‌برند، کودکانی که زندگی را فقط در چهاردیواری زندان به یاد می‌آورند که به همین منظور طرح ارمغان را برنامه‌ریزی کردیم”.
پویش ارمغان حرکتی است که برای آزادی زندانیان غیرعمد راه‌اندازی شده است.
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با بیان اینکه بر اساس گزارش ستاد دیه، مشارکت مردم در پویش ارمغان ۱ حدود ۴۰۰ میلیون تومان بوده است تصریح می‌کند: “میزان کمک‌های مردمی، سازمان‌های مردم‌نهاد و نهادهای دولتی در پویش ارمغان۲ به ۸۲۰ میلیون تومان افزایش یافته است. با توجه به اینکه مبالغ دیه زندانیان بالاست برای آزادسازی زندانیان مورد نظر نیازمند تداوم این پویش هستیم”.
نژادی می‌افزاید: “در کنار پویش ارمغان برای آزادی زنان با جرائم غیرعمد، در این معاونت تلاش داریم که فضای زندان از شمار زنان زندانی کم شود چراکه اکنون تراکم جمعیت آنها در زندان بالاست”.
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری از ستاد دیه خواست به جای اینکه یک نفر با رقم بالای دیه آزاد شود تعداد بیشتری از زنان با جرائم غیرعمد برای خالی شدن زندان‌ها از زندان آزاد شوند.
جرم‌زدایی زندانی شدن زنان
علی وقف‌چی نایب رئیس فراکسیون خانواده مجلس شورای اسلامی اما درباره اقدامات مجلس برای جرم‌زدایی می‌گوید: “در دو جلسه گذشته فراکسیون خانواده مجلس بحث جرم‌زدایی از برخی عناوین مجرمانه است که همزمان در کمیسیون قضایی نیز روی آن کار می‌شود و هدف آن کاهش تعداد زندانیان است که به جوانان و نهاد خانواده کمک می‌کند”.
وقف‌چی معتقد است: “اگر برای هر فرد ایرانی یک شناسنامه مالی تشکیل دهیم می‌توانیم به میزان قابل توجهی از افزایش جرائم مالی پیشگیری کنیم و به تبع آن جرم‌زدایی نیز انجام می‌شود”.
نایب رئیس فراکسیون خانواده مجلس می‌افزاید: “باید نهادهای اجتماعی همچون وکیل خانواده و مشاور خانواده همچون پزشک خانواده در بین خانواده‌های ایرانی گسترش پیدا کند و فرهنگ‌سازی در این حوزه توسط نهادهای مسئول انجام شود”.
«عبدالصمد خرمشاهی» حقوقدان و وکیل دادگستری معتقد است: “زندانی شدن زنان جرم‌زا خواهد بود چراکه دیگر از نقش مادر در خانواده و تثبیت‌کننده نظم و آرامش خبری نیست و زندانی شدن آنها، تبعات منفی فرهنگی و اجتماعی زیادی به بار می‌آورد. نبود مادر، باعث افزایش جرم و بزه فرزندان و از هم پاشیدگی کانون خانواده می‌شود”.
این حقوقدان در عین حال تصریح می‌کند: “وضعیت نامناسب زندان‌ها به لحاظ نبود امکانات، بهداشت و آموزش کافی و وجود آموزه‌های جدید بزهکاری و جرم ، زنان را با شرایط متفاوتی روبه‌رو می‌کند تا آنجا که در باندهای سرقت مسلحانه و خلاف‌های سنگین‌تری مشارکت می‌کنند”.
از نگاه وی جرم عمدی یا غیرعمدی هر دو محصول و تولید جامعه هستند به‌ویژه در جرائم غیرعمدی که انعطاف توأم با رأفت انساندوستانه ریشه اجتماعی آن است. حال در مورد جرائمی که زنان مرتکب می‌شوند، می‌توان با تحلیل‌های اجتماعی و اعمال تخفیف مجازات از آن جلوگیری کرد. با این نگرش باید بتوانیم در مورد زنان، مقداری جدا از مجازات مردان با اعمال تخفیف نگاه کنیم.
