۲۴ شهریور ۱۴۰۴-هرانا
بیانیه مجموعه فعالان حقوق بشر به مناسبت سالگرد جان باختن مهسا امینی در بازداشت
خبرگزاری هرانا – سه سال پس از جان‌باختن مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد و آغاز جنبش «زن، زندگی، آزادی»، مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران با انتشار بیانیه‌ای تاکید کرد که علی‌رغم یافته‌های صریح کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل درباره مسئولیت حکومت جمهوری اسلامی، نه‌تنها هیچ عدالت و پاسخگویی در این پرونده محقق نشده بلکه سرکوب و نقض حقوق بشر ادامه یافته است؛ این نهاد ضمن ارائه آمار مستند از کشتار، بازداشت، اعدام و سرکوب زنان، جامعه جهانی را به اقدام فوری و استفاده از ابزارهای حقوقی بین‌المللی برای پایان دادن به مصونیت مقامات ایران فراخواند.
متن کامل این بیانیه را در ادامه بخوانید
سه سال پیش در چنین روزی برابر با ۲۵ شهریورماه ۱۴۰۱، مهسا (ژینا) امینی، زن ۲۲ ساله کُرد اهل سقز، پس از بازداشت توسط گشت ارشاد به اتهام «بدحجابی»، در بازداشتگاه پلیس امنیت تهران جان خود را از دست داد. مرگ دلخراش مهسا در بازداشت، آغازگر جنبش «زن، زندگی، آزادی» شد؛ بزرگ‌ترین موج اعتراضی که ایران در دهه‌های اخیر به خود دیده است.
اکنون که به سومین سالگرد این رویداد نزدیک می‌شویم، مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در تلاش است تا با وجود سرکوب‌های مداوم از سوی حکومت، بر پیشرفت‌های این جنبش نور بیفکند و با توجه به تداوم مصونیت عاملان، خواستار پاسخگویی شود.
در گزارش سال ۲۰۲۴ کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل در مورد ایران، این نهاد، حکومت جمهوری اسلامی را مسئول مرگ مهسا امینی دانست و اعلام کرد: «با توجه به شواهد موجود و الگوی خشونت نیروهای گشت ارشاد در اجرای قانون حجاب اجباری علیه زنان، این هیأت اطمینان دارد که خانم امینی در معرض خشونت فیزیکی قرار گرفته که منجر به مرگ وی شده است. بر این اساس، دولت مسئول مرگ غیرقانونی او شناخته می‌شود.»
با وجود نتایج صریح کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل که دولت را مسئول مرگ مهسا امینی دانست، نه تنها تا امروز هیچ‌گونه عدالتی در این پرونده برقرار نشده، بلکه سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات پس از آن نیز با مصونیت کامل عاملان همراه بوده است. با این حال، جنبش «زن، زندگی، آزادی» در برابر این مصونیت از مجازات ایستادگی کرده و اگرچه از خیابان‌ها به اشکال نوین بیان و مقاومت منتقل شده، اما همچنان پابرجاست و تداوم دارد.
از خیابان تا فضای مجازی: جنبش ادامه دارد
اگرچه سرکوب خشونت‌آمیز و سازمان‌یافته حکومت، اعتراضات مردمی را از خیابان‌ها دور کرد، اما جنبش «زن، زندگی، آزادی» متوقف نشده است. این جنبش با گذار از فضای خیابانی، به اشکال نوینی از مقاومت و کنش‌گری بدل شده و همچنان در حال گسترش و شکوفایی است.
امروزه این جنبش در فضاهای دیجیتال و کنش‌های روزمره زنان ادامه دارد. با وجود تهدیدهای مکرر و نظارت دائمی حکومت، زنان در سراسر ایران از بازارها و کافه‌های تهران تا فرودگاه‌ها بی‌حجاب در مکان‌های عمومی حضور می‌یابند. ویدئوهای منتشرشده در فضای مجازی، زنانی را نشان می‌دهد که بدون حجاب، در کنار زنانی با حجاب اختیاری حرکت می‌کنند؛ تصویری نیرومند از ایران امروز که حاصل ایستادگی و مطالبات این جنبش است.
زنی در گفت‌وگو با مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، تجربه خود از مواجهه با حجاب اجباری را چنین تشریح کرد: «هر بار که بدون حجاب از خانه بیرون می‌روم، می‌دانم که خطر آزار، بازداشت یا حتی بدتر از آن وجود دارد. اما اگر سکوت کنم، هیچ‌چیز تغییر نمی‌کند. این فقط درباره یک تکه پارچه نیست؛ مسئله کرامت، انتخاب و حق زیستن به‌عنوان یک انسان آزاد است.»
